• امیر ابراهیم‌خلیلی

بهتاش صناعی‌ها فیلم‌ساز قابل توجهی است. از آن دسته فیلم‌سازهایی که وقتی کار جدیدی می‌سازند حتی اگر نخواهید یا فراموش کنید که ساخته آن‌ها را ببینید، دیگران شما را مجبور به تماشای کار آن‌ها می‌کنند.

این اتفاق با «قصیده گاو سفید» برای خودم افتاد. احتمالا «احتمال باران اسیدی» هم افراد بسیار دیگری را به تماشای فیلم‌های بهتاش صانعی‌ها نشانده اما آنچه به طور قطع می‌دانیم، «کیک محبوب من» تقریبا تمام ایران را مقابل پلان‌های او نشانده؛ البته نه در سینماها و به واسطه صدها بیلبورد و تیزر یا شوخی‌های زرد و رکیک. کیک محبوب من، گویی قبل از آنکه ساخته شود همچون کیکی روی میز خانه میلیون‌ها ایرانی بوده. قصیده‌ای از حرف‌های ناگفته و پرسش‌های نپرسیده.

این جستار کوتاه نه به معنی نقد فیلم، صرفا به‌اشتراک‌گذاری دیدگاهی شخصی درباره کیک محبوب من، ساخته بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم است.

روایتی آرام از جهانی مضطرب

فکر می‌کنم که می‌شد در صحنه پارک برای نشان دادن تلاطم و اضطراب کاراکترها ایده‌ای بهتر از بلند کردن با شدت دوربین از روی سه پایه و تکان های شدید تصویر پیدا کرد. به جز این چند ثانیه ناامیدکننده، روایت بصری کیک محبوب من چشم‌نواز و درست است. روایت داستان هم همینقدر ساده و قابل لمس.

‌‌شخصیت مهین حدفاصل دو تماس راه دور با فرزند مهاجرت کرده‌اش قرار می‌گیرد. جایی که بار اول برای نشان دادن چیزی به فرزند یا بهتر بگوییم فرار از تنهایی التماس ادامه تماس را دارد و جایی که این تماس به موجب یافتن راه حلی برای فرار از تنهایی دیگر اولیتی ندارد.

کاراکتر مهین از پس یک ترس ساده به سادگی تغییر می‌کند و در مسیر پیش روی او هیچ کاراکتر دیگری روی این تغییر تاثیر نمی‌گذارد. کارگردان، تیپ‌هایی را سر راه او گذاشته که صرفا یا مسیر را به مهین نشان دهند یا با او همراه شوند. حتی خود مهین هم تمایل شدیدی به فاصله گرفتن از تعریف کاراکتر دارد. لحظه‌ای غمگین، لحظه‌ای مضطرب، لحظه‌ای شجاع و لحظه‌ای عاشق. کمدیادلارته‌ای مینیمال، مدرن و البته غمگین.

مساله جالب درباره کیک محبوب من روایت آرام و متین این فیلم از اضطراب دائما جاری در درام است.

بازی، زندگی

نکته مهم و قابل توجه دیگر درباره کیک محبوب من بازی به اندازه و آشنای بازیگران اصلی فیلم است. زمانی که شما به تماشای این فیلم نشسته‌اید، به هر چیزی ممکن است اعتراض داشته باشید اما هرگز نمی‌توانید از بازی‌ها انتقاد کنید. احتمالا خود کارگردان و بازیگران هم برای به نمایش درآوردن بازی‌های فیلم چالش بزرگی داشتند چرا که حد تفکیک میان اکت‌های بازیگران و حافظه جمعی مخاطب ایرانی بسیار باریک است. کیک محبوب من، اکت‌هایی را به تصویر می‌کشد که مخاطب ایرانی خود آن‌ها را به کرات در زندگی واقعی بازی کرده. خود بازیگرهای فیلم هم احتمالا همین‌طور.

این حافظه جمعی همانقدر که مخاطب را به فیلم نزدیک می‌کند، او را نسبت به نقد هم جسورتر می‌سازد. به عبارت دیگر به جز فرجام دلخراش و نسبتا غافلگیرکننده فرامرز در پایان فیلم، گویی همه همه چیز را می‌دانند، تک تک کنش‌ها را.

کیکی محبوب با دستور پختی دشوار

کیک محبوب من ساخته روزهایی است که جامعه ایران صداهای بلند بسیاری دارد و ساختن چنین فیلمی از سمت بهتاش صناعی‌ها را می‌توان فرصتی برای بازنمایی بخشی از یک حافظه جمعی در جامعه ایران دانست. کیک محبوب من واقعیتی است که در بطن جامعه ایران جریان دارد. خواه از ابعاد اجتماعی آن، خواه از ابعاد فردی آن و … . نکته قابل توجه در خصوص این فیلم جسارت فیلم‌ساز در انتخاب چنین مضمونی است. سینما همانقدر که جذابیت‌های خود را دارد، ترسناک هم هست و انتخاب چنین مضمونی می‌تواند ساخت فیلم را چنان تحت تاثیر قرار دهد که حتی مضمون نیز فدای گرانش کلیشه‌ها و شعار‌ها شود. با این تفاسیر کیک محبوب من ساخته خوش‌ساختی از ایده‌ای دشوار است که در عین سادگی هر لحظه ممکن است فرو بریزد و چنان مخاطب ایرانی را آشفته کند که گویی خود در جهان فیلم نتوانسته نقشی را که به خوبی بلد است بازی کند.

نظرتان را درباره این فیلم کیک محبوب من با ما در همین صفحه با ما در میان بگذارید. اگر به نقد و بررسی فیلم علاقه دارید، سری به صفحه نقد و بررسی قضیه بزنید.